ในโลกที่เต็มไปด้วยข้อมูลและการแข่งขันที่ถาโถมเข้ามาทุกวัน การมีสมองที่พร้อมใช้งานและมีประสิทธิภาพสูงสุดจึงไม่ใช่แค่เรื่องดี แต่เป็นเรื่องจำเป็นที่ทุกคนควรให้ความสำคัญ ผู้เชี่ยวชาญด้านสมองได้ไขความลับนี้ด้วยการพาเราไปทำความเข้าใจกลไกอันซับซ้อนภายใน และเรียนรู้วิธีการฝึกฝนตัวเองในแบบที่สามารถนำไปปรับใช้ได้จริง
วันนี้เราจะสรุปประเด็นหลักที่น่าสนใจจากผู้เชี่ยวชาญ เพื่อให้คุณได้เพิ่มพลังสมองอย่างถูกจุด ทั้งในด้านสมาธิที่มักจะวอกแวกง่าย, ความจำที่เหมือนจะเริ่มเลือนลาง, ไปจนถึงวิธีจัดการกับความเครียดที่พบเจอได้ในชีวิตประจำวัน
1. เพิ่มพลังโฟกัสในยุคที่ข้อมูลท่วมท้น
เคยรู้สึกไหมว่าสมาธิสั้นลง หรือใจลอยง่ายขึ้น? นี่ไม่ใช่แค่ความรู้สึกส่วนตัว แต่เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นกับคนจำนวนมากในปัจจุบัน เพราะสมองของเราถูกฝึกให้คาดหวังว่าจะมีสิ่งเร้าใหม่ๆ เข้ามาตลอดเวลาจากข้อมูลมหาศาลรอบตัว
ทำความเข้าใจสมอง สมองของเราไม่ได้ฉลาดอย่างที่คุณคิด มันเลือกประมวลผลข้อมูลเพียงบางส่วนจากโลกที่ซับซ้อน นั่นคือสิ่งที่เรียกว่า “การเพ่งความสนใจ” หากสิ่งใดมีความสำคัญเพียงพอ สมองจะสามารถดึงความสนใจของเราไปที่สิ่งนั้นได้เองโดยอัตโนมัติ เช่น การได้ยินชื่อตัวเองในวงสนทนาที่เสียงดัง
วิธีฝึกฝน
- ลดสิ่งรบกวน กฎข้อแรกและสำคัญที่สุดคือ “กำจัด” สิ่งที่รบกวนสมาธิให้หมดสิ้น งานวิจัยพบว่าแม้แต่การวางโทรศัพท์มือถือที่ปิดเครื่องไว้ข้างๆ ก็สามารถทำให้สมาธิลดลงได้
- ค้นหา Flow State สภาวะ “Flow State” คือช่วงเวลาที่เราจดจ่ออยู่กับบางสิ่งจนลืมเวลา สิ่งนี้จะเกิดขึ้นเมื่อคุณทำสิ่งที่เชี่ยวชาญ มีความท้าทายที่เหมาะสม และมีผลลัพธ์ที่ชัดเจน ลองใช้เวลากับกิจกรรมที่คุณชอบเพื่อฝึกสมองให้จดจ่อได้นานขึ้น
2. ปรับปรุงความจำให้แข็งแกร่งและแม่นยำ
หลายคนอาจกังวลว่าความจำของตัวเองไม่ดี แต่ความจริงแล้วสมองของเรามีความจุความจำระยะยาวที่น่าทึ่ง อย่างไรก็ตาม คุณต้องรู้วิธี “จัดเก็บ” ข้อมูลให้ถูกต้อง
ทำความเข้าใจสมอง ความจำของเราไม่ใช่การบันทึกภาพแบบกล้องวิดีโอ แต่เป็นการบีบอัดเรื่องราวผ่านความเชื่อและความเข้าใจของเราเอง ดังนั้น เราจึงจดจำแต่สิ่งที่สอดคล้องกับความเชื่อของเราเท่านั้น และการลืมไม่ใช่เรื่องแย่เสมอไป เพราะมันช่วยให้สมองมีพื้นที่สำหรับข้อมูลใหม่
วิธีฝึกฝน
- แบ่งเรียน แบ่งจำ (Spacing Effect) แทนที่จะพยายามจำทุกอย่างในครั้งเดียว ลองแบ่งข้อมูลออกเป็นส่วนเล็กๆ และเว้นช่วงเวลาในการทบทวน วิธีนี้จะทำให้สมองมีเวลาในการประมวลผลและจัดเก็บข้อมูลได้ดีขึ้น
- ทดสอบตัวเอง (Testing Effect) การทำแบบทดสอบหรือถามตัวเองว่าจำอะไรได้บ้าง ไม่ใช่แค่การประเมินผล แต่เป็นการ “กระตุ้น” ความจำให้ฟื้นขึ้นมา ซึ่งจะทำให้ข้อมูลเหล่านั้นถูกจัดเก็บใหม่และแข็งแรงขึ้น
- เชื่อมโยงและสร้างเรื่องราว สมองจะจดจำข้อมูลได้ดีเมื่อมันมีความโดดเด่นไม่เหมือนใคร และถูกร้อยเรียงเข้ากับเรื่องราวที่สัมพันธ์กับอารมณ์ความรู้สึก ลองเชื่อมโยงข้อมูลใหม่เข้ากับสิ่งที่คุ้นเคย หรือสร้างเรื่องราวเพื่อช่วยในการจำ
3. จัดการความเครียดอย่างชาญฉลาด
ความเครียดเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต แต่หากสะสมมากเกินไปก็ส่งผลเสียต่อร่างกายและจิตใจอย่างรุนแรง
ทำความเข้าใจสมอง อารมณ์และความเครียดมีประโยชน์ในระดับที่เหมาะสม (เหมือนกราฟรูปตัว U คว่ำ) มันช่วยกระตุ้นให้เราทำสิ่งต่างๆ ได้ดีขึ้น แต่เมื่อมากเกินไป ประสิทธิภาพก็จะลดลง สมองมักจะตีความความเครียดจากสัญญาณทางร่างกาย เช่น อาการปวดเมื่อยหรือความอ่อนเพลีย ดังนั้นความเครียดจึงไม่ได้มาจากจิตใจล้วนๆ เสมอไป
วิธีฝึกฝน
- ฟังเสียงร่างกาย แทนที่จะโทษว่าตัวเองจัดการความเครียดไม่ได้ ลองถามตัวเองว่า “เรานอนพอไหม?” “เราหิวหรือเปล่า?” หรือ “ร่างกายเราเมื่อยล้าหรือไม่?” การดูแลร่างกายให้ผ่อนคลาย เช่น การนวด การฟังเพลง หรือการพักผ่อน จะช่วยลดความเครียดได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- เปลี่ยนมุมมอง อย่าติดอยู่กับความคิดว่า “เราเป็นคนขี้เครียด” เพราะสมองมักจะตีความสิ่งกำกวมในทางลบ การเปลี่ยนมุมมองว่าความเครียดอาจมีสาเหตุมาจากปัจจัยอื่นๆ ที่ไม่เกี่ยวกับตัวตนของคุณ จะช่วยให้คุณไม่วนอยู่ในความคิดเชิงลบ และสามารถหาทางแก้ไขได้อย่างตรงจุด
หากคุณกำลังรู้สึกว่าสมองของคุณทำงานได้ไม่เต็มที่ ลองนำเทคนิคเหล่านี้ไปปรับใช้ในชีวิตประจำวันดู เพราะการฝึกฝนอย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้สมองของคุณแข็งแรงและพร้อมรับมือกับทุกความท้าทายได้อย่างมีประสิทธิภาพ
About the Author
